ASEPTİK MALZEMELER NELERDİR?

Meyve suyu kutusunun dışına çıkma

Yeni malzeme teknolojileri aseptik ambalaj alanını genişletmekte ve tekrar şekillendirmektedir.

“Aseptik ambalaj” terimi tek bir şeyi ifade etmemektedir. Folyo bariyerli malzemeden yapılan ve üzerinde pipet deliği bulunana dikdörtgen biçimli karton kutu. Ambalaj teknolojisi uzmanları, çeşitli ambalaj malzemelerini aseptik dolum konusundaki taleplere göre değiştirdikçe, bu kavram da hızla değişmektedir.

Örneğin, polietilen teraftalattan (PET) ve yüksek yoğunluklu polietilenden (HDPE) yapılan şişeler, aseptik içecek dolumunda giderek yaygınlaşmaktadır. Esnek aseptik ambalajda da film bazlı malzemeler giderek daha çok yer bulmaktadır.

Aynı zamanda Tetra Pak ve SIG Combibloc gibi firmalar, gıda imalatçılarının folyo bariyerli malzemelerden beklediği koruyucu özelliklere sahip olan ama geleneksel içecek kutusundan çok şişeye benzer aseptik kap şekline sokulabilen çok tabakalı malzemeler üzerine çalışmaktadır.

Stick (çubuk) paketler ve fincanlar

Film bazlı malzemeler sayesinde aseptik çubuk paketler, elma sosu ve puding gibi ürünlerin ayakta üretilmesi için bir seçenek olmuştur. Mott firması, elma sosunun daha pürüzsüz bir türü olan Fruit Blasters adlı ürünü ince çubuk paketlerde satarak ebeveynlere ve çocuklara taşınabilen, sağlıklı bir alternatif çerez sunmaktadır.

Curwood Inc., A Bemis Co., her iki puding ambalajını dikey olarak şekillendirmeye, doldurmaya ve kapamaya (VFFS) yarayan yüksek bariyerli lamine film üretmektedir. Curwood firması aseptik uygulamalar için lamine yapılar üretirken aseptik süreci ve ekipmanı nedeniyle malzemenin çok sağlam olması gerektiğini öğrenmiştir.

Örneğin, hidrojen peroksit maddesi, film bazlı malzemeleri aseptik VFFS dolumundan önce sterilize etmek için sıkça kullanılmaktadır. Sterilizasyon sırasında film, ısıtılmış peroksit banyosundan geçmektedir. Ekipman operatörü yeni bir film rulosunu ekliyorsa, sadece birkaç dakika için ya da makine tüm hafta sonu için durdurulduysa malzemenin burada gevşetilmesi gerekmektedir.

Film bazlı malzemeler, peroksitte kaldıkları saatler ya da günler boyunca kat kat ayrılmayacak şekilde dayanıklı olmalıdırlar. Curwood firması Sıvı Ambalajlama Pazar Müdürü Jeff Hopp, “Film açısından bakarsak, kullanmak istediğimiz bazı filmler olduğu gibi istemediğimiz bazı filmler de var” diyor.

Polipropilen, polyester ve düşük yoğunluklu linearl polietilen (LLDPE) gibi polyolefinlerin tümü bu ortamda bozulmayacak kadar sağlamdır. Diğer tarafta, naylon (PA) pek kullanışlı değildir. Naylon içeren malzemeler peroksitle temas edince şişmektedir.

En kötü durumda makine bir süre, birkaç saat ya da birkaç gün boyunca duruşa geçtiği zaman operatör VFFS makinesine “öncü film” denen özel bir malzeme vermektedir. Curwood’un polipropilen içeren öncü filmi peroksit banyosunda uzun bir süre kalabilmektedir. Ekipman tekrar sterilize edilince ve/veya tekrar başlatılınca operatör öncü filmi kesmekte ve normal ambalaj filmini makineye ekleyerek üretime devam etmektedir. Eğer aseptik proseste yatay şekillendirme, doldurma ve kapatma (HFFS) teknolojisi kullanılıyorsa, kapatma malzemesi önemli bir konudur. Curwood, bu uygulamada yapışkanlı laminasyon yerine ekstrüzyonlu laminasyon kullanılmasını önermektedir; çünkü birincisi bunlarla sterilizasyon sırasında çok fazla bükülmektedir.

Ayrıca HFFS kapatma malzemesi ısıyla şekillendirilmiş fincana kapağı yapıştırmak için uygulanan basınca dayanacak kadar kalın olmalıdır. 50 ile 100 kalibreden daha ince olan kapakta basınç altında folyo yırtılması olmaktadır.

Plastik Şişeler

PET VE HDPE şişelerde aseptik dünyasında yer bulmaktadır. ABD’de Dr Pepper / Seven Up firması, süt bazlı Raging Cow içeceğini aseptik metotla Hdpe şişelere doldurmakta ve Avrupa’daki bazı dolum tesislerinde sütlü içecekler PET şişelere aseptik metotla doldurulmaktadır. Yüksek bariyerli PET kaplar, tek porsiyonluk meyve suları, meyve içecekleri, çaylar ve diğer yüksek asitli ürünler için aseptik seçenek sunmaktadır.

Süt gibi düşük asitli içecekler için Business Development Associates Inc. yetkilisine göre, “FDA aseptik metotla doldurulan kapalar için sterilizasyon maddesi olarak sadece hidrojen perokside onay vermiştir ve hidrojen peroksit PET şişede sterilizasyon maddesi olarak kullanıldığı zaman sorunlar çıkmaktadır”

Miller’a göre “bugün ABD düşük asitli bir içeceği plastik şişeye aseptik metotla doldurmak isterseniz, hidrojen peroksit ile sterilize edilmiş HDPE’den başka şansınız yoktur ve muhtemelen polipropilen için de onay alabilirsiniz.” Her ikisi de poliolefin olan HDPE ve polipropilen peroksit sterilizasyonu ile uyumludur.

Bu nedenlerle Raging Cow Joplin, Mo.’daki Jasper Products tesisinde Tetra Pak ekipmanı kullanılarak 14 onsluk HDPE şişelere aseptik metotla dolum yamaktadır.

Düşük asitli aseptik dolum seçenekleri Avrupa’da daha fazladır. Bissingen, Bavaria’daki Gropper Mandırasında KHS Alfill aseptik soğuk dolum hattı kullanılarak yoğurt, karışık sütlü içecekler ve krema 0,5 ve 0.75 litrelik PET şişelere doldurulmaktadır. Bu hatta şişelerin ve kapakların sterilizasyonunda hidrojen peroksit kullanılmaktadır.

Şekilli “tuğlalar”

Tuğla karton cephesinde de değişiklik mevcuttur. Folyolu bariyer malzemelerdeki ve bunların kullanıldığı aseptik dolum ekipmanındaki gelişmelere bağlı olarak geleneksel aseptik karton yeni biçimlere bürünmektedir.

SIG Combibloc firması, oval, ay biçimli, üçgen, dörtgen, beşgen ve sekizgen aseptik karton kutular üreten combishape sistemini geliştirmiştir. Prefabrik manşonlarla çalışan Combibloc ekipmanın tersine, combishape ekipmanında bobinden beslenen, gravür baskılı kompozit malzeme kullanılmaktadır.

Bu kompozit malzemenin türü, ürünün gereklerine göre değiştirilebilmektedir. Temel yapıda aşağıdaki tabakalar bulunuyor:

• Dış polietilen tabaka
• Mukavva
• Orta polietilen kaplama
• Alüminyum içi polietilen kaplama

Combishape ekipmanında kartonları şekillendirmek için ayrı bir taban ve kutu bölgesi kullanılmaktadır; tabanın biçimi bitmiş kabın görünümünü belirlemektedir. Ambalaj şekillendirme sırasında kutuya shape Twist vidalı kapak takılarak tekrar kapatılabilmesi sağlanmaktadır.

Tetra Pak da tuğla biçimli aseptik ambalajın bir çeşidini geliştirdi. Tetra Prisma aseptik karton adı verilen bu ambalajın sekiz yüzü mevcuttur. Firma hem yüksek hem de düşük asitli içeceklere ve sıvı gıdalara uygun Tetra Prisma malzemeleri geliştirdi.

Aseptik malzemeler dünyası tekrar kapatılabilen kapaklı ve yeni biçimli “tuğla” kartonları da kapsayacak şekilde genişlerken, flexible ambalajların film yapıları, fincan kapakları için ekstrüzyonlu laminasyonlar ve yüksek ve düşük asitli içecekler ile aseptik ambalajlar için PET ve HDPE şişeler de gelişiyor. Çocukların meyve suyu kutuları ve çok daha fazlası bu kapsama giriyor.

İtalyan içecek firmaları aseptik dolum için kalıpla şişirme ile PET şişe yapıyor. PET şişelerin aseptik dolumda kullanılması kalıpla şişirme ile ambalajlama işleminin ayrılmaz bir parçası haline getirmiş bulunmaktadır.