KARTLI AMBALAJ NEDİR, KATLI AMBALAJ TÜRLERİ NELERDİR, SEÇİLİRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?

KARTLI AMBALAJLAR



Düz bir parça kartonla paketlenecek ürünü desteklemek ve örtmek için şekillendirilmiş bir plastik filmden yararlanarak oluşturulan ambalajla­ra, kartlı ambalaj denir. Kartlı ambalajların iki ana tipi mevcuttur: blister amba­laj ve skin ambalaj.



Skin ve blister ambalajlar genellikle el aletleri, küçük oyuncakları, pil, dolmakalem ambalajı için kullanılır. Ancak skin ambalajda gıdalar da paketlenir. Kartlı Ambalajlama sistemlerinin avantajı, küçük parçalara kolay satış olanağı sunmasıdır. Kartlı ambalajlarda içine konan ürünler kaybolmaz ve arkasındaki kart, hem ürün hakkında gerekli bilgileri verir hem de ürünün satış cazibesini arttırır. Blister ambalaj ise; kapsül, tablet gibi ilaçların ambalajlanmasında kullanılır.



Zar (Skin) Ambalaj

Skin tipi ambalajlanacak ürün, ısıl yapıştırma astara sahip bir karton üzerine yerleştirilir. Daha sonra ürün üzerine bir plastik film konur ve vakum uygulanarak, plastik filmin, ürünü bir deri gibi sarması sağlanır.



Skin ambalajda ürünün kendisi film için kalıp görevi yaptığından aynı ambalajlama makinesiyle değişik şekilli ürünler ve aynı ürünün kısa sü­reli ambalaj üretimi için kullanılır. Skin ambalaj termoform makinelerde oluşturulan ambalaj türlerinden biridir. Piyasada skin ambalajlama yapa­bilen değişik model makineler (destek kartonu da kesen otomatik maki­nelere kadar) mevcuttur.



Skin Ambalaj İçin Kullanılan Malzemeler



PVC Film : Şeffaflığı nedeniyle en çok tanınan ve kullanılan filmdir. PVC aynı zamanda çeşitli ürün şekillerine de iyi uyum sağlar.



Ionomer : Surlyn markası ile tanınır. Skin ambalaj için PVC filmden da­ha çok kullanılır. Ionomer, şeffaf, çok dayanıklı olup astarlı kartonla bile ısıl olarak çok iyi yapışır. Sağlamlığı nedeniyle oldukça ince ionomer filmler daha kalın olan alternatiflerinin yerini alarak maliyet avantajı da sunar.



Skin ambalajda kullanılan filminin kalınlığı 50 - 120 mikron arasında de­ğişir. Ortalama kalınlık ise 90 mikrondur.



Altlık : Skin ambalajda kullanılan karton altlığın, havanın emilebilmesi için gözenekli olması gerekir. Bu nedenle bazı skin ambalaj uygulamala­rında altlık ya kaplanmamış fakat beyazlatılmış sülfat kağıdından ya da geri dönüştürülen kartondan da yapılır. Bazen de havanın geçmesine yardımcı olmak için kartona mekanik yöntemle delik açılır.



Isıl Yapıştırma Astarı : Bu astarın kullanılan kartona, ambalaj için kulla­nılacak plastik filme ve uygulanacak baskı mürekkebine uygun olması gerekir. Astar, solvent bazlı olabilir. Bu durumda kartona, mekanik ola­rak delik açılmalıdır. Diğer taraftan delik açma gereksinimini ortadan kaldıran su bazlı astarlar da geliştirilmiş. Astarın plastik filme oldukça düşük ısı derecesinde yapılabilmesi ve ayrılırken beraberinde birkaç el­yaf da sökmesi arzu edilir.

Skin ambalaj için kullanılan plastik filmler bobin halinde gönderilir.



Skin ambalajın gıda uygulamalarında ürün derin olmayan paketlerde (maksimum 25 mm.) ambalajlanır ve üst film vakum altında ürünün bittiği noktadan itibaren alt film ile kaynaklanır. Ürün ambalaj içinde hare­ket edemez ve yağı ya da suyu ambalaj içinde yayılmaz. Düşük ambalaj­lama maliyetiyle optimum ürün tanıtımı sağlar. Skin ambalaj dirençli ve istif kolaylığına sahiptir. Üst film shrink özelliğine sahip ise de karşıdan bakıldığında gözle görülmez. Gıdalar da skin uygulamalarında filmler; sert film alt ve yumuşak üst film kullanır. Skin film , skin ambalajlama­nın yapılacağı termoform makinelerle uyum içinde olmalıdır. Burada bir sistem mevcuttur. Skin ambalaj oluşturulmasında ambalajlama için ma­kine modeli seçilirken en önemli dikkat edilmesi gereken alınacak maki­nenin tek bir filme bağlanmadan alternatif filmlerle de çalışmasıdır.



Blister Ambalaj



Blister ambalaj, bir plastik film ya da levhadan, kalıp kullanılarak bir ka­barıklık yaratılmasıyla oluşturulur . Bu kabarıklık, ambalajlanacak ürü­nün şekliyle uyumludur. Blister ambalajlarda önceden ısıyla şekillendiri­len kabarcık kısma ürün yerleştirilir, bu kabarcık daha sonra bir plastik film, fleksibl folyo ya da kartonla ısıl olarak ya da başka bir şekilde yapış­tırılır. Blister ambalajda bir kalıba gereksinim duyulduğundan skin am­balajdan daha pahalı bir ambalaj türüdür. Normal olarak bir kalıp, deği­şik ürünler için kullanılamaz. Bu nedenle blister ambalajda üretim sureci daha uzun olmalıdır. Diğer taraftan kapatma işleminde, skin ambalajda olduğu gibi, havanın karton altlıktan emilip boşaltılmasına gereksinim yoktur. Blister malzeme, ambalajı yapan tarafından oluşturulabileceği gibi bir uzman üreticiden hazır olarak da temin edilebilir. Hazır yapılmış blisterlerin kullanılması durumunda, ambalajlama operasyonu için ge­reksinim duyulan tek donanım bir ısıl yapıştırma makinesidir. Eğer ısıl yapıştırma makinesi mevcut değilse, basit uygulamalarda bilster, karton altlığa tel zımba ile zımbalanarak tutturulabilir.



Blister Ambalaj İçin Kullanılan Malzemeler



PVC Sert Film (PVC Rijid Folyo) : Halen blister ambalaj için en çok kul­lanılan ana hammaddedir. Filmin kalınlığı, ambalajlanacak ürünün bü­yüklüğü ve ağırlığına göre 50-700 mikron arasında değişir. PVC filmin termoform (ısıyla şekillendirilme) özelliği iyidir. Ayrıca düzgün bir şekil­de kaplanmış karton altlığa ısıl olarak iyi yapışır. PVC’nin yanı sıra PET, OPS rijid folyo da kullanılır.



Altlık : Fleksibl folyo ( koruyucu lak / mürekkep / alüminyum folyo / ısıy­la kaplanan lak - heatseal lak - yapısındaki üst folyo) , film, karton kulla­nılabilir.



Blister ambalajda, blister ambalajı oluşturan üç unsur, hem birbiriyle hem de ambalajlanacak ürünle uyumlu olması gerekir. Herhangi bir fir­madan önceden oluşturulan kabarcıklı bir film ve diğer bir firmadan da karton ya da alüminyum folyo almıyorsa ısıl yapıştırma kaplama ile plas­tik filmin birbirine yapışabileceğinden emin olunmalıdır.



Isıl Yapıştırma Astarı : Blister ambalajın en önemli unsuru ısıl yapıştır­ma astarıdır. Çoğunlukla solvent bazlı astarlar kullanılır. Bu tip astarla­rın parlaklığı, şeffaflığı ve ısıl yapışma özelliği iyi olmalıdır.



Kartlı Ambalaj Sağlanmasında Belirlenmesi Gereken Temel Kriterler



* Ambalajlanacak ürün, tipi, şekli, ağırlığı, varsa ürünün özel gereksi­nimleri ve üretim sürecinin uzunluğu.
* Ambalajlanacak ürüne uygun alt üst malzemenin seçimi (ürün gıda ise bu çok büyük önem kazanır. Özellikle skin ambalaj oluşumunda ürünün özelliklerine uygun filmlerin seçilmesi çok önemlidir.
* Seçilen malzemenin makineye uyumu.
* Üretimde kullanılan makine ile ilgili kapsam bilgi (makinenin modeli, tipi, ilgili ölçüler ve tercihen makinenin teknik resmi)

AMBALAJ NEDİR, GELİŞİMİ NASIL OLMUŞTUR, İŞLEVLERİ NELERDİR?

AMBALAJ

Ambalaj, mamulün depolanma ve taşınma özellikleri de dikkate alınarak, en elverişli malzeme seçilmesi ve belirli sekil verilmesi suretiyle ucuz ve tüketici ihtiyaçlarını en iyi karşılayacak şekilde paketlenmesi, sarılması işlemidir.

Ambalaj bir ürünün fabrikadan tüketiciye kadar ulaştırılması aşamalarında dağıtım zinciri olarak ifade edilen tasıma, depolama ve yükleme-boşaltma işlemlerinde içerdiği ürünü, koruyan ve üzerinde yer alan bilgilerle iletişim sağlayan optimum maliyetli kaplar ve/veya sargılar olarak tanımlanmaktadır. Ambalajın içerme fonksiyonu ürünü bir arada tutmaya; koruma fonksiyonu ise ürünü belirli bir süre (raf ömrü) fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik etkilerden korumaya yöneliktir.

Aile yapısının küçülmesi, büyük marketlerin sayısının artması gibi nedenlerle, birim ambalaj küçük miktarlarda ürün içermekte, bu durum ise ambalajlama hattının hızlı olmasını gerektirmektedir.

Ambalajlama hattının hızlı çalışması, hattın hızına uygun malzemelerin kullanımını zorunlu hale getirmekte ve hat atıklarının azaltılması, zaman kaybının minimize edilmesi amacıyla yüksek performansta malzeme seçimi gerekli olmaktadır. Ambalajda aranması gereken diğer önemli husus da, ambalajın ürüne uygun olması ve kullanım kolaylığıdır. Ambalajın kolay açılması, bir defada tüketilmeyen ürünlerin tekrar kullanımının sağlanması buna örnek olarak gösterilebilir.

Ambalajlamada kullanılan ve ambalajın meydana gelmesine hizmet eden maddelere ambalaj maddeleri denir.

Ambalaj maddeleri, ambalaj malzemeleri ve ambalaj yardımcı malzemeleri olarak ikiye ayrılabilir. Ambalaj malzemesi, ambalajın meydana gelmesi için gerekli olan mamulü örten, saran malzemelerdir. Örneğin, kâğıt, karton, alüminyum ve teneke levhalar. Yardımcı ambalaj malzemeleri ise ambalajın tamamlanması için gerekli etiket, çeşitli bantlara, ip, tutkal gibi malzemelerdir.

Ambalaj sanayim tüketim ekonomilerinin ortaya çıkısı ve hızlı nüfus artışlarıyla doğru orantılı olarak önem kazanan bir faaliyet sektörüdür. Ambalaj sanayicinin mallarına olan talep türev taleptir. Bu sektörün malları genellikle bir ara malı halinde diğer sektörlere girdi olarak katılmakta, tamamlayıcılık özelliği taşımaktadır. Bu nedenle, ambalaj sektöründe üretilen mala olan talep, ambalajlanan mala olan talep değişimine paralellik izlemektedir.

Ambalajlar yapıldıkları hammaddelere göre sınıflandırılırlar. Kâğıt ve karton ambalaj, selofan ambalaj, metal ambalaj, cam ambalaj, tahta ambalaj, plastik ambalaj, nebati elyaf ambalaj vb.

Ambalajın Gelişimi

Bugünkü çağdaş ambalaj anlayışına uymasa bile, ambalajın 5000 yıldan beri kullanılmakta olduğu bilinmektedir. Milattan 3000 yıl önce, Mısırlılar, Fenikeliler, İranlılar ve Türkler camları üfleyerek şişeler, sıvı gıdalar için küp ve kavanoz gibi kaplar yapabiliyor ve ambalajlama için, bir tür papirüs kullanabiliyorlardı.

Bu ilk ambalajların kullanıldığı çağlarda, toplum ihtiyaçları arttıkça kullanılan ambalaj türleri de çoğaldı. M.S. 105 yılında kağıdın bulunuşu ve 12. yüzyıldan sonra üretim ve tüketimin hızla yaygınlaşması; 15. yüzyılda Avrupa’da başlayan yenileşme hareketleri, ambalajın

gelişmesini hızlandıran en önemli etkenlerdir.

Bugünkü seklide ambalajlamanın yapısı ve kapsamı, son 200 yılda sağlanan gelişmeler ve teknolojik yenilikler sonucu belirlenmiştir.

17. yüzyılda kâğıt torbalar, 19. yüzyılda teneke ve oluklu mukavva kutular, süt ve diğer sıvı içecek maddeleri için kaliteli cam şişeler ve diğer ambalaj türleri birbiri ardınca insanlığın hizmetine sunulmuştur.



Ambalajın İşlevleri

Ambalajdan beklenen beş işlev vardır. Bunlar; tasıma, koruma, tanıtma, ambalajlama kolaylığı ve çevreyi korumadır.

Tasıma; ambalajın esas işlevi, ambalajlanan ürünün bir arada tutularak taşınmasıdır. Buna depolama ve istifleme de dahildir.

Koruma; ambalajlanmış ürünler, kullanıcının eline geçene kadar, bir kaç kez yükleme, boşaltma ve tasıma işlemlerinden geçerler. Bu işlemler sırasında ambalajın karsılaşabileceği tehlikelere (nem, sok, titreşim, oksidasyon, aşırı sıcaklık değişimleri) karsı ürünü koruması gerekir.

Tanıtma; ambalajlanan ürünün cinsi, nerede üretildiği, miktarı, çabuk bozulabilir veya tehlikeli olup olmadığı, ambalajı sayesinde tüketiciye tanıtılmış (bildirilmiş) olur.

Ambalajlama Kolaylığı; ambalaj, ürüne kullanım kolaylığı sağlamalı ve amaca uygun olmalıdır. Örneğin, ürünler ambalaj sayesinde daha kolay yüklenir, boşaltılır ve taşınırlar. Bu yolla, isçilik maliyetinden tasarruf sağlanmış olur. Ayrıca, ambalajlı ürünlerin pazarlanması çok daha kolaydır.

Çevreyi Koruma; ambalaj, kendisini ve ambalajlanan ürünü, dağıtım zinciri boyunca, çevreyi kirletmeden tüketiciye ulaşması sağlamalıdır.

(Kaynak : Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. - Sektörel Araştırmalar

Oluklu Mukavva Ambalaj Ürünleri - Hazırlayan:M. Oğuzhan Önen)

ETİKETLER, ETİKET TÜRLERİ, AMBALAJMADA KULLANILAN ETİKETLER NELERDİR, ETİKET SAĞLANMASINDA BELİRLENMESİ GEREKEN KRİTERLER NELERDİR?

Etiketin işlevi; ambalajın içerimi hakkında bilgi vermek, ünü tanıtmak ve piyasada sürümü ile tutunmasını sağlamaktır. Etiket aşağıdaki durumlarda kullanılır:

* Etiket basımı, doğrudan doğruya ambalajın üzerine baskı uygulamaktan ucuza gelirse,

* Aynı standart baskısız, ambalaj başka amaçlar ve ürünler için kullanılacak ise,

* Ambalajlanacak ürün hakkındaki gerekli bilgiler dolum yapılana kadar bilinemiyor ise.

Diğer taraftan etiketler, üretim yöntemine göre üç ana grup altında toplanır.

a) Tutkal sürülerek yapıştırılan etiketler,

b) Kendinden tutkallı, kendi kendine yapışan etiketler,

c) Isıl uygulama ile yapıştırılan etiketler,

Tutkal Sürülerek Yapıştırılan Etiketler

Tutkal sürülerek yapıştırılan etiketler, genellikle kağıttan ve kağıt, metalize kağıt ve alüminyum folyo laminatlarından üretilir ve uygun boyutlar­da kesilmiş olarak temin edilir. Cam şişe ve kavanozlara yapıştırılan eti­ketler, ambalaj üzerinde yapıştırıldığı yere göre adlandırılır (boyun eti­keti, omuz etiketi, ön etiket, arka etiket, çepeçevre boyun etiketi gibi). Dikdörtgen çepeçevre boyun etiketi, genellikle metal konserve kutularıyla, tek kullanımlık cam şişe kavanozlara yapıştırılır. Tutkal sürülerek yapıştırılan etiketin üretimi için en çok kullanılan malzeme tek yüzeyi kaplı (astarlı) kağıttır. Astarın tipi ve kalınlığı uygulanacak baskı gereksi­nimine göre seçilir. Etiketlerde kullanılan kağıt 80 - 100 gr/m2 arasında değişir. Tutkal astarlanmış yüzeye sürülür.

Tutkal sürülerek kullanılan etiketler ya el ya da makine ile ambalajın üzerine yapıştırılır. Hile yapıştırmada 1 olan tolerans, hızlı etiketleme makinelerinde 0,25'e iner. Randımanlı ve etkili bir etiketleme işlemi için elyaf (gren) doğrultusunu belirtmek önem taşır. Birçok etiketleme maki­nesinde elyaf doğrultusunun ambalajın düşey eksenine dik olması şart koşulur. Elyaf doğrultusunun belirlenmesi önemlidir. Çünkü etiketler elyaf doğrultusuna dik olarak kıvrılma eğilimi gösterirler. Eğer etiketin gren doğrultusu ambalajın düşey eksenine paralel olmazsa, etiket kıvrıl­maya yönelecek ve düzgün yapışmayacaktır.

İlkesel olarak etiketler herhangi bir şekilde kesilebilir , fakat etiketin şeklinin basit olmasına özen gösterilmelidir. Özellikle dikdörtgen etiket­ler etiketleme makinesinde en az sorun yaratan etiketlerdir.

Tutkal sürülerek yapıştırılan etiketlerde , doğru tutkal (adheziv) seçimi oldukça önemlidir. Genellikle cam ya da teneke gibi emici olmayan bir ambalaj ile göreceli olarak emici olan etiket arasında gerekli bağı oluş­turmak için adhezivin formülasyonunun, ambalaj ile uyumlu olacak şe­kilde özenle hazırlanması gerekir.

Islandığında Bozulmayan Kağıtlar: Bu tip kağıtlar yeniden kullanılacak şişelerin etiketi için uygundur çünkü şişe yıkama makinesinde etiketler parçalanmayacaktır. Islandığında parçalanmayan kağıttan üretilen eti­ketler, şişe yıkama makinesinde şişeden tek parça halinde ayrılır.

Metalize Kağıt: Vakum ortamında kağıdın üzerine çok ince alüminyum biriktirilmesi (metalize işlemi) ile metalize kağıtlar elde edilir. Metalize kağıtlar, dekoratif etkisi nedeniyle etiket üretiminde kullanılır.

Alüminyum Folyo / Kağıt Laminasyonu : Dekoratif etkisi nedeniyle kul­lanılan bu tip kağıtlar genellikle alkollü içkilerin etiketi olarak kullanılır. Bu laminat, buza dayanıklı olduğu için derin dondurulmuş ürünlerin eti­ketlenmesinde de kullanılır. Alüminyum 7-9 mikron kalınlığında olup kağıda tutkal ya da mum (wax) kullanılarak lamine edilir. Alüminyum folyo laminatları metalize kağıttan daha pahalıdır.

Kağıt bazlı etiketler için, her türlü basım yöntemi uygulanabilir. Basım yönteminin seçimi üretim sürecine ve gereksinim duyulan baskı kalitesine bağladır.



Genellikle etiketleme makinesi üreticileri, alıcı tarafından sağlanan eti­ket ve ambalaj örneklerini denedikten sonra, uygun yapışkan için öneri­de bulunurlar. Bu tip örnekleri, çok spesifik olduğundan genellikle piya­sadan temin etmek çok zor olabilir. Köklü adheziv üreticileri ise; kulla­nılan makine, etiket ve ambalaj hakkında yeterli bilgiyle donatılırlarsa uygun ve standart adheziv formülleri önerebilirler.

Adheziv - etiket ve ambalajın uygun kombinasyonu bir kez oluşturulduk­tan sonra, herhangi bileşiğin (komponentin) temini oluşturulan spesifikasyonlardan mümkün olduğu kadar az değişiklik gösterecektir. Etiket ve adhezivin teknik olarak en uygun koşullarda depolanması da üzerinde durulması gerekli önemli bir husustur. Kağıt bazlı etiketler kontrollü bir ortamda uzun süre depolanabilirler. Depolama yerindeki nisbi nem % 45 - 60 arası ve ideal ısı ise + 20° C olmalıdır. Etiketler daima yatık ola­rak ve baskılı yüzeyleri alt tarafa gelecek şekilde depolanmalı.

Kendinden Yapışkanlı (Kendi Kendine Yapışan Etiketler)

Diğer bir adıyla basınca duyarlı etiketler, baskılı olmayan yüzeyine adheziv uygulanmış ve adhezivin üzerine ise; kolay çıkan bir koruyucu kat­man yerleştirilmiş olarak piyasadan temin edilir. Bu koruyucu katman, etiket yapıştırılmadan önce sökülerek yapışkan yüzey ortaya çıkartılır. Kendi kendine yapışan etiketler (basınca duyarlı etiketler), tutkallana­rak yapıştırılan etiketlerden daha pahalı olup, depolama koşullarına da­ha bir özen gösterilmeli. Aslında etiketleme işlemi ise daha kolay ve da­ha az emek yoğundur. Kendi kendine yapışan etiketlerin üretimi için bir­çok malzeme kullanılır. En çok kullanılan malzemeler ise; kağıt, plastik ve alüminyum folyodur.

Kendi kendine yapışan etiketler; rulo ya da plaka halinde temin edilir. Standart rulo enleri 100, 150 ve 200 cm. ve tolerans 1 mm. olur. Plaka halinde ise standart boyutlar; 50 x 70 cm., 70 x 100 cm., 44 x 63 cm. olup bütün boyutlar için tolerans 2 mm.'dir.



Kağıt: 65 - 90 gr/m2 kalınlıkta, astarlanmış ve astarlanmamış ve değişik parlaklık derecesinde olan kağıtlar kendi kendine yapışkan etiketlerin üretiminde kullanılır. Astarlanmamış kağıtların yüzeyleri mattır ve genellikle fiyat etiketi olarak kullanılır. Yarı parlak astarlı kağıtlar ise; ken­di kendine yapışkan etiketlerin en çok kullanılan tipidir. Bu etiketlerin üzerine çok renkli baskı uygulanabilir. Çok parlak astarlı kağıtlar ise; ge­nellikle kozmetik sanayinde kullanılır.

Plastik : Kendi kendine yapışan etiketlerin üretimi için kullanılan plas­tikler; PVC (polivinil klorid) ve PET (polyester) ‘dir. Bu tip etiketler ay­rı bir etiket yokmuş hissini veren baskılı şeffaf etiketlerdir. Kağıda göre pahalı olan etiketler neme karşı aşırı dayanıklı olup örneğin şampuan şi­şesi ambalajı etiketi olarak kullanımı çok uygundur. Plastik etiket malze­mesi kullanmanın yararları arasında ince, şeffaf etiket, üretimine olanak sağlaması ve her tür ambalaja uygulanabilmesi sayılabilir.

Alüminyum Folyo : Kendi kendine yapışan alüminyum folyo etiketler, genellikle bazı özel ürünlerin promosyonuna yönelik olarak kullanılır. Yüzeyleri mat ya da parlak olabilir, herhangi bir baskı yöntemi uygula­nabilir.

Adhezivler : Kendi kendine yapışan etiketlerde kullanılan adhezivler üst­lendikleri işleve göre, 4 gruba ayrılır.

Kalıcı (Permanent) Adhezivler : Yapıştırıldığı yerde uzun süre kalması arzu edilen etiketlerde kullanılır. Ayrıca, yuvarlak, fleksibl ve girintili çı­kıntılı yüzeylere uygulanır. Bu tip bir adheziv uygulanan etiketler, çıkar­tılmak istenildiğinde yırtılır.

Çıkartılabilen Adhezivler : Belli bir zaman geçtikten sonra, yapıştırıldıkları yüzeyden, o yüzeyi bozmadan çıkarılması arzu edilen etiketlere uy­gulanabilir. Bu tip etiketler genellikle satış noktalarında reklam amaçlı olarak ya da kullanılmadan önce etiketin kolayca çıkarılması arzu edilen durumlarda, örneğin; mutlak gereçlerinde kullanılır.

Derin Dondurucu Adhezivleri : Düşük ısı derecelerinde depolanan, sak­lanan ve korunan gıdalar için özellikle geliştirilmiştir.

Islak Ve Yağlı Yüzeylere Uygulanabilen Adhezivler : Bu adhezivler, ıs­lak ve yağlı yüzeylere yapıştırılan etiketler ya da yıkarken kolayca çıkma­sı arzu edilen özel amaçlı etiketler için kullanılırlar.



Etiketin yapışkanlı yüzeyine konulan koruyucu kağıt genellikle silikon kaplı glasin ya da kraft kağıttır. Silikon astar, adhezivin koruyucu kağıda yapışmasını önler. Kullanım amacına yönelik olarak çeşitli farklı kalitede koruyucu kağıt astarlar mevcuttur. Koruyucu kağıt astarlar kabaca üçe ayrılır:

- El ile çıkarılan koruyucu kağıt astarlar,

- Etiketleme makinesinde otomatik olarak çıkarılan koruyucu kağıt astarlar,

- Elektronik data işlem (KDP) için tasarlanan koruyucu kağıt astarlar.

Zamklı Etiketler

Tutkal sürülerek yapıştırılan etiket grubu ile kendi kendine yapışan eti­ket grubu arasına giren bir etiket grubu, zamklı kağıt etiketlerdir. İnce bir film şeklindeki zamk katmanı etiketin ters tarafına uygulanır. Etiket­leme sürecinde zamk filmi su ile nemlendirilerek ambalajın yüzeyine bastırılır. Bu tür etiketlerin uygulanması genellikle elle yapılır. Zamklı kağıt etiketleri, kuru koşullarda depolamak gerekir. Bu etiketlerin raf ömrü, azami 1.5 yıl ile sınırlıdır. Nemli ortamda zamklı etiketler kıvrılma eğilimine sahip olarak yapışma özelliklerini kaybederler. Zamklı etiket­lerin yerine, genellikle tutkallı ya da kendinden yapışan etiketler kullanılır.

Isıl Uygulamayla Yapıştırılan Etiketler

Isıl uyguluma ile yapıştırılan gıda, ilaç ve tekstil sanayi ile hızlı etiketle­menin gerekli olduğu özel uygulamalarda kullanılır. Isıl uygulama ile yapıştırılan etiketler, tutkal ile yapıştırılan etiketlere oranla genellikle daha pahalıdır. Ayrıca yapıştırılmadan önce ve sonra neme karşı çok duyarlıdır.

Depolama Saklama Koşulları

Kendi kendine yapışan etiketler için depolama koşulları çok önemlidir. Üreticiler, genellikle bazı özel koşullarda (sabit derecesinde ve sabit nisbi nem ortamında) minimum bir raf ömrü tanırlar. Bu raf ömrü , etiket­ler, için + 20° C sabit ısı ile %50 nisbi (bağıl) nem ortamında, üretim ta­rihinden itibaren 4 yıldır.

Aşırı sıcak bir ortam, ısı ve nemin büyük değişiklik gösterdiği ortam ve depolama sürecinin çok uzun tutulması adhezivin yapışma özelliğini bo­zar. Bu durumlarda adheziv ya etiketin içine işleyip etiket ve kalitesini bozar ya da kuruyup bir işe yaramaz hale gelir. Kendi kendine yapışan etiketler, geçici bir süre için bile olsa, bir ısı kaynağının yakınında depolamamak gerekir. Eğer ideal koşullar sağlanamaz ise de ona yakın koşul olasılıklar ölçüsünde dengeli tutulmalı (aşırı değişiklikler olmamalı).

Etiket Sağlanmasında Belirlenmesi Gereken Kriterler

* Etiketlenecek ambalajın türü, şekli ve boyutu tercihen bir teknik resim ile açıklanmalıdır. Ayrıca ambalajın oluşturulduğu malzeme ve özellikle ambalajın yüzeyi ve oluşumu tanımlamak gerekir.

* Etiketi ambalaja yapıştırma yöntemi. Eğer etiketleme makine ile yapılıyor ise makinenin tipi ve modeli, etiketleme işleminin hızı, gerekli boyut toleransları, uygulanan tutkalın tipi, uygulama yöntemi ve diğer spesifik bilgiler.

* Kullanılacak etiketin, tipi, tutkal sürülerek mi yapıştırılacağı ya da ken­dinden tutkallı mı olduğu, rulo halinde mi olduğu yoksa kesilmiş hazır bir şekilde mi olduğu, etiketlerin boyut ve şekliyle toleransı, gerekli gren doğrultusu ve kağıt etiketler için izin verilen kıvrılma.

* Baskı bilgileri.